TARESNA TATOMPANG DURAKA KASTA

Carpan: Muhammad Toyu

Maske bula asakola buru madrasa aliya gi` ta` korpas sabab, bul;a se sir-essiran kalaban oreng bine` se anyama Warda epakabin sirri. Warda mondhuk e sakola`an se bida ban bula. Sabban are bula mangkat ka sakola`an kadibi`an kalaban senneng, ebarengnge rassa se naong ta` kaobbaran are ban ta` sampe toron ojan. Maranta ba` se asakola`a padhana oreng se bakal narema`a emmas sagunong. Perak tadha` padha. Se biyasana bila mangkada ka sakola`an ta` tao mandhi, are ganeko bula mandhi jang langguwan ban toronna ajam. Se biyasana coma araop ta` asabun, bakto ganeko pas asabun asara`an ban mandhina babine` se ce` abidda e dhalem pakeban.


Are ganeka aropa`agi are se sanget agandhu` settong bakto se tadha` padha ban sabellunna. Mon sabellunna ta` tao asampo, are ganeko pas asampo. Mon sabellunna ta` tao aminnya` obu` otaba coma akorap minnya` kalettek, are ganeko aminnya` belliyan dhari nagara manca. Kalambina, calanana pas esassa dhuare sabellunna. Sapatuna, se ka sakola`an coma apacca`an ban kadhang asandhal japet, are ganeko pas asapatu se argana kabilang larang mon ebandhing kalaban kabutowan odhi` se laenna.
Ajalan ka sakola`an maske gun coma ma`-semma`, bula ce` laremma, angguy tako` kerso`, sapatu kato` gedda` ban badan tako` apellowan. E baktona ae gi` gan sapangongngan ganeka, bula alembay ka sakola`an. Se badha e pekkeran banne buku, PR, guru otaba ponapa`a bai se badha kaedanna ban elmu. Se badha coma baramma aba` bula se kaoladanana`an abak parjuga e adha`anna Warda. Se sakerana ta` sampe`a todhus bila atemmo ban Warda.
Dhadha dhak-jeddhagan, pekker ngalengsang. Bakto ganeka adha se tadha` se epekkere pole salen coma bula ban Warda. Padha se odhi` gun coma kadhuwa`an ban alam neko coma ekennenge bula ban Warda. Melana bula pas maranta aba` se mangkada ka sakola`an. Maske se saonggona neyadda kangguy atemmo ban Warda.
Maske sabban are ajalan ka sakola`an, tadha` kerana se daddiya sesso. Ora` alegir e badan tadha` artena mon ebandhing ban pangara se atemmowa ban Warda. Warda katon naja` dhari jauna. Warda katon badha besse baranina. Bula terros ajalan dhari pondhuk ka sakola`an sabban are.
Pondhuk se coma aesse santre sapolo oreng. Pondhuk ganeko pajat semma` ka sakola`an, paleng gun coma sapolo sampe` saeket tendak pon dhapa`. Se nyamana buru mondhuk, sadaja padha genna`; ta` perna, kerrong ka oreng towa ban bula ngalame pekkeran se bidan neng alam se bida juga. Pojur bula ta` kerrong ka bine. Bula molae aliya pon pajat bannya` kennal ka oreng, tamaso` babine` ka se anyama Helli, Riya, Ima, Ira Susanti ban gi` bannya` se laenna.
Coma dha` ka se kalema abak laen. Dhari sakeng rocona, bula biyasa ekaco-menco otaba esangka asir-essireanan Susanti mon Helli. Sabban are, bila atemmo Helli bula lako eco-koco ampon asir-essiran ban Susanti. Daddi tudhussa ka bula ban Susanti. Sampe` Susanti ta` pate nyapa ka bula, bika napa sabab ban alasanna. Bula ta` nerka ponapa se badha e pekkeranna pe`-sampe` ta` nyanto ka bula. Polana, sabellunna ekaco-menco, bula ban Susanti biyasa saleng sapa, akakandha sakadarra ban saparlona. Sanonto, maske ampon badha se ce` parlona kaangguy ekadha-kandha bula ban Susanti katon ampon badha tabirra, lang-alangnga.
“Iya`, Mus, Susanti ngolok ba`na”, oca`na Helli sabban atemmo ban bula. Tape bula ta` nyarmone oca`na. coma nyelle` mesemma kalaban kedep ban sonar matana se arassa ngonjang sadaja kembang kaangguy mekkar. Sabban ngoca` cara ganeko paste bula nyelle` mesemma. Bila enga` arassa kasta bula abbine ngodha. Tape pon pajat daddi adat e disa bula lake-bine padha ngodha.
Bila mole ka pondhuk dhari sakola`an pol-kompol, abek-rembak sakanca`an, kadhang Zainal, Pathor ban Anwar dhateng ka kamar bula.
“Mus, ca`na ba`na la abine, ma` gi` agaja` ban babine` laen?” Oca`na Anwar.
“Arapa mon terro? Engko` ngoca`a la padha towa. Ja` engko` terro.”
“Iya enja`, pera` neser ka binena, ma` edina ban ba`na.” Anwar nyambung.
“Ta` kera enja`, engko` kan la bannya` apekker.”
Ca-kanca padha abali ka kamarra bang-sebang.
Lebat Ima, bula bisa maso` ka dhalem atena Helli. Bila pon sakola`an dhapa` ka baktona mole, biyasana ta` laju jujuk ka pondhuk. Bula gi` tacangke` ka taresna e pagarra dhung-kodhung se nalengkonge bibir dalima. E pajja` se katotop kakerrongan ambut. Bula nyosop ka atena Helli nganngguy landing paneser taresna se kerana bisa`a Helli nyambellut ka bula.
“Bula taresna ka dika Helli!” mo-temmo, oca` ganeko se nyelbat dhari bibir bula. Bikan etarema kalaban senneng otaba kalaban rassa busen ban sampe` mapeggel? Bula ta` mekker u-jau ponapa se bakal kadadiiyan samarena bula ngontabbagi oca` se abit agungsel e dhadha. Se badha gun coma baramma carana oca` ganeka eparembi` dhari bibir bulan kalaban pangaterro se abubungan.
Celleng-pote, pae` otaba manes oca` bula, saamponna bula ngoca`, dhadhana arassa ce` leggana. Napa keng ngerat atena Helli ponapa enten. Se paste coma madhapa`, asal molana. Pon bikan ponapa se daddi lantaran kabbi badhana rassa. Napa keng ladding ganeka masake` otaba masenneng atena Helli, ma` Helli coma materbi` mesem same` pagar lesanna pasda ngapote.
“Dika ma` ta` nyaot. Nape dika ta` narema bula se karempeng korong, reng-kerrengen neko? Ja` coma mesem. Sabab se earep bula, settong capcabba oca` madduna dika se bakal daddi paneggu`anna bula salanjangnga odhi` atera` are ban bulan. Paddhang aban ban petteng e malem.”
“Bula ta` bisa ajawap sanonto otaba dika atanya ka Ima bai. Ganeko pon padha bai. Sabab, Ima pon tao kabbi ponapa`an se badha e pekkeran bula sabab bulan ban Ima pun padhana se ataretan, maske ta` aplong eppa` ban embu`. Ban Ima ampon bannya` tao jalanna pekkeran bula ban nape se bakal ekalako bula e are se bakal dhateng.”
Bula ban Helli pas mole. Bula ban Helli mole dgari sakola`an se asalla areng-bareng pas apesa dhalem kabadha`an ceya ban ate cok-garicok ban pangara alarja`, aranca` aona`-ona`. Nyelbi` ce` jennon ban alarbat ka jaman se gi` ejangngo. Jaman se gi` ta` ejalane.
Lagguna bula kodu atanya ka Ima e sakola`an. Ba` bendherra ponapa se ekoca`agi Helli ja` ponapa se badha e pekkeranna Helli, Ima ampon tao ponapa entan. Sabab, padhana se ekoca`agi Helli ja` lakar neggu` ponapa sse badha e pekkeran ban atena ban Helli sampe` ngoca` ja` Ima pon padhana se ekataretan.
Tape bula kodu mapaste dibi` ka Helli. Sabab, dhari sonarra matana bula yakin Helli bakal narema bula kalaban esto. Matana se biar ce` tajemma, pon bisa etebbak ja` agambarragi gguli ennengnga atena se jugan sem-mesem tantona. Bibirra se ngameri abarna dalima ngowep wes-rowes jerruk kadiya se akebbi`a oca`: saongguna bula jugan ce` terrona sengoca`a taresna ka dika, coma nyamana babine`, bbula daddi todhus se ngoca`a.
Kalaban jalan se agariggi` bato ban cer-beccerra cellot se abarnae jalan, ate bula ngagarudhu` antara etarema otaba enten. Gi` tadha` kapasteyan dhari Helli. Ngantos settong oca` dhalem palappana mano` se ngabang. Ate terros ngarettek padhana tendagga jarum jam se medderri bakto.
Abit bula se ngantos kabar kapasteyan se bisa etarema dhari katarongguwanna Helli ponapa bakal narema otaba bakal nola` bula. Padha ban ponapa se earep bula, nyatana Helli dher-bendher narema bula kalaban saestona. Kalaban ta` eka-sangka, bakto ganeka Helli temmo nyambellut, gaellu` ka bula. Bula takerjat. Mmolae lamba`, salaen bine bula dini` tadha` babine` se bangal ka bula se sampe` nyeyom, ponapana pole pas sampe` agellu`.
Biyasana lamba` se anyama asir-essiran alama` taresna apajung diraka pajat nyaman ban senneng akantha ojan se maperak rarebba`an. Odhi` padhana se ta` bakal mate. Engga ba-rebba nyaropo` nyenna, ngembang mekkar asonar. Maske nemor paggun bara`. Bula yakin saratos persen tadha` oreng pole se apangara ka Helli. Sabendherra Pathor pon angadha`an ban bula se ngarep katebanan taresnana Helli. Se Pathor eco-koco mon ca-kanca. Sabab, saamponna Pathor ngoca` ka Helli ja` aba`na terros, bakto ganeka keya Helli ta` jang-lanjang pekker pole pas laju nola` oca`na Pathor.
“Ba`na baramma Hor, ma` kala ka Mustafa se aburuwan. Kala sele` reya.” Oca`na Anwar nas-manase. Pathor coma neng-ngenneng, maksa mesemma epakalowar. “Ca`na kaena ba`na tokang aduwai ban maposang banibe`, eppa`na taker ngolngol aduwai emma`na?” Anwar nembali pole. Pathor paggun neng-ngenneng. “Duwai keya, paposang se kera nyengcenga samper ka bengkona ba`na sambi nges-tatanges ngarep ba`na. Oddi` atanya ka Zuni jareya bak nokang mon ka duwana babine`!”
***
E settong are e kellas dhuwa`, Ima adha-kandha ban Zuni:
“Im, engko` caremmet ka ba`na. Baji`, peggel ban rerengen”, oca`na Zuni padhana oreng se ce` gathagga.
“Arapa engko`, Mas. Iya arapa gallu?” Ima pajat ngolok Mas ka Zuni.
“Im, ba`na kan tao, ja` Mustafa reya la abine, arapa ma` ebagi ka Helli? Banne engko` terro, tape demi nyamana lalake` sopaja ta` ekoca` kabbi lalake` padha bancolengnga. Ba`na kan bu`-embu`anna, ban se amolae kan?”
“Enja`, engko` sateya ta` ro`-noro`.”
“Pas baramma engko` sateya?”
“Ya, sateya ba`na ya paggun bai padhana sabban.” Ima pera` agella`an ngedhingngagi.
“Ba iya, engko` reya pas baramma?”
“Iya abala dibi` ka Helli se sabendherra. Ma-baramma ya ca`na Helli.”
Sataon se tapongkor Helli lakar asir-essiran ban Umar, kanca kellassa. Tape Umar ambu, ngalle ka sakola`an laen polana pon lulus. E dhalem ajalane odhi` taresna ban Umar, Helli eadili e kantor. Asalla coma Toni ban Yanti se etemmo yom-seyom, alu`gellu kadhuwa`an.
Asalla coma Toni ban Yanti se etemmo masyarakat epenggir songay. Oreng nangale`e, ja` Toni Ban Yanti alalakon se sabendherra ta` pantes ekalako manossa. Kalakowan se nyelbat dhari atoran agama. Apapole ekalako mored e sakola`an agama se anyama madrasah.
Nyamana Ke Sono se nangale teppa`na lebat mangkada ngare`. Ke Sono pas aberri` tao ka kapala sakola. Saellana kapala sakola` oneng, Toni ban Yanti pas padha edikane ka kantor. Dhari Toni pas alatlat ka se laen, sampe` dhapa` ka se anyama Helli ban Umar. Bakto ganeka kantos possa` kalaban red-mored se andhi` masala sir-essiran se saongguna la elanglang oreng towa ban guru.
Abareng ban ganake, e masyarakat ban ramme kalaban berta se nyebbuddagi ja` na`-kana` ta` sakabbiyanna epamole maske ampon dhapa` ka baktona. Tantona kalaban badhana alasan. Enggi paneka na`-kana` se etemmo sir-essiran, na`-kana` se eadili e kantorra sakola`an. Dhari sakeng rammena oreng se ngacaca, sampe` ummina Helli mereng kabar ja` pottrena jugan tasandet parkara se alanggar atoran se agama ban sampe` matodhus nyamana sakola`an ban matodhus oreng toa, taretan, bala ban kanca. Ban parkara ganeka se esebbut-sebbut oreng sakampong epandeng menangka settong kalakowan se ta` pantes. Napapole ummina lakar posang lantaran Helli tadha` mole sampe` are ondhung ka bara`.
Saellana ummnina Helli ngaonenge ja` Helli tamaso` oreng se aparkara ban eadili e kantorra sakola`an, Helli para` etampelanga keng ealang guru. Helli egigiri epamare. Umar? Umar pon tadha`, ngalle. Daddi, Umar ta` eadili otaba esidang e kantor. Bula? Bula gi` ta` meller padha sanonto.
Bakto ganiko bula gi` asir-essiran ngangguy cara se bida dhari se laen. Mon se laen nelpon, bula gi` ngangguy sorat. Se laen pon gasek gu`-teggu`an tanang, bula coma ngabas saleng pandeng. Sataon bula asir-essiran ban Fatima coma agabay bula daddi oreng se kabilang bancoleng. Asara`an ban Abu Lahab. Bula apangrasa eco-koco babine`. Bula ta` rida` mon ta` males, mon ta` nyake`e keya ka atena oreng bine` sapa bai kajabana se pon olho`. Terro taowa dika?
Molae bula sakaloka e sanawiya bula pon ngabi` babine` bannya` badha se ekabin badha keya se enten. Ca`na badha se nanges, badha se caremmet, badha se peggel ka bula, sokana bula ta` mekkere, ta` noro` agabay ana`. Sampe` sanonto, bula pajat asir-essiran settong, tape bila olle dhubulan, kadhang ta` dhapa` pon ngobai pole bila terro.
Sabban are, bila mole bula kodu malecco` ka penggir ona`. Sabab, Helli pon biyasa ngantos e gadhiya. Are ganeko bula ngajak ka laenna, ka babana tarebung se ealenge bungkana duwa`, bungkana jate ban nome. Biyasa ja` nyamana dhat-ngodhadan gi-tenggina napso. Makennyang sakale. Ma` ta` kapekkeran pole. Pojur bula ta` acabbur ka jurang e eakowe nyaman e dunnya. Kabendherran ca-kanca bula nyare kaju. Kabbi padha ngabas ka bula ban Helli. Pojur ta` tao. Seddheng se laen padha akompol e lencak e adha`na pondhuk. Ah, ganeko jaman gi` bula ta` tao ka battonna langgar. Lamba` se tao coma anapso.
Re-mare ngakan, Anwar mon-semmonan, bula coma bisa napsere.
“Poko`na Mus, ta` olle lang-cangkolag ka engko` ban ta` olle kal-cengkal ma` olle ta` ekabala ka reng-oreng. Cokop mon sake` engko` gabayyagi sorat ban ijinnagi ka sakola`an, patana`agi. Mon parlo kalambi sassa`gi.” Oca`na Anwar. Ca-kanca se laen coma nyarenge ban bula coma neng-ngenneng sem-mesem.
“Huh, ella sara onggu ba`na, Mus, tadha` tobugga ka banine`,” Zuni nyambung oca`na Anwar.
“Ja` nyaman epabaramma`a pole. Mon jat lakar ngamponga abala?”
“Se tao ngakan kapor paste tao ka ba`angnga, se tao ngakan nangka ya tao keya ka lecangnga. Pekkere reya-reya, ta` melo nangkana, melo kole`na, melo lecangnga. Banne apa, nyamana sakola`an ja` sampe` juba` polana kalakowanna ba`na. Mon se ta` patot ekalako ja` lakone. Ca`na Pa` Sukri, babatek bila buru ka otek ta` kera kenneng thek-othek. Tape pas kodu pathok ngangguy tokol. Artena bila sepadda manossa la ngakek sara pateppa`anna.” Zuhni sakone` malae bula se pon ca`na ca-kanca padhana barang se ta` nyerrep buja-accem. Bula pon bannya` loppana ka bangon ban kellerra battonna langgar?
Dhalem bakto se gi` ta` aenter, Kyae kasarengngan meyos ka Jakarta. Bula ban Helli mon-temmonan e budhina kellas. Dahri ban Suhati se abareng nganthang taresna. E kennengngan ganeka bula along-polong ban Helli, Dahri ban Suhati. Wa-kadhuwa, bang-sebang.
Saamponna abit neng gadhiya, ta` taona badha oreng se ngolok.
“Bing, ca`na engko` ba`na la ambu alalakon cara jareya. Marena gi` sajan nambu”, ummina Helli ngoca`e Helli se etemmo wa`-dhuwa`an ban bula, “Ba`na reya ja` sampe` genna`e tello kale. Ba`na reya ta` mekkere rama se teng-tabanteng alako nyare pesse bandhana ba`na se asakola, ta` taona se ekalako ba`na cara reya. Mon kerana esakola pera` entara cara reya ya ambu bai ja` asakola, ma` ta` bannya` abi`na ka bandhana.” Samarena ummina Helli ca`-ngoca`e ka Helli, Helli pas etaja` soro mole.
Maske e pondhuk lakar tadha` kyae, kabadha`an ce` garidhuna polana kalakowanna bula ban Helli se sampe` etemmo. Reng-oreng padha ngacaca, padha nyale. Sampe` kabar ganeko ekaedhing ka oreng oreng towa e bengko. Ebu e bengko kantos ekasongkan mereng kabarra bula se agabay settong kalakowan juba` e pondhuk. Maske gapaneka bula paggun ta` mole. Sabab, salaen lakar ta` pate mole, e pondhuk tadha` kyae ban mon ta` ngaolle edi dhari kyae bula ta` bangal se moleya. Nepapole pon alako kalakowan se samastena ta` elakone santre padhana bula, bula sajan tako` se moleya.
Saongguna mon baburuganna reng towa ka bula tadha` juba`na ban ta` rang- korang. Bula pas enga` ka dhabuna nyae, lamba` bula gi` buru mangkada mondhuk. Oca`na: “Senga` Cong ja` bur-lebur amaen ka bengkona babine`, ban babine` ja` gabay nan-maenan. Kaenga`e, ba`a reya andhi` ale` bine`, me` eco-koco oreng lake` keya. Pekker jeraya pateppa`.”
Reng-oreng padha ngacaca kalakowanna bula ban ngeba-ngeba nyamana pondhuk. E pasar, e saba, e sakola`an, e jalan kabbi padha ngacaca bula. Bula ta` narema mon sakola`an bula ekalo-pelo kajuba`anna. Sabab bula pas apangrasa ja` se sala neko bula banne sakola`an. Tadha` guru se ngajari kalakowan juba` ka moredda. Tadha` kyae ngajari se sala ka santrena. Bula neng-ngenneng “Bula ampon matodhus nyamana pondhuk, oreng towa, taretan”.
Adan se tabuyan e nyellemma are tandha mangrib pon teba. Se asalla bula lebur sir-essiran ban Helli molae ngorange kalaban abali ka jalan se ampon earossagi oreng seppo ban guru. Alako ibada, ka masegit ban ka kalakowan se laen, se kerana ta` nyalane katantowanna agama ban baburuganna guru ban oreng towa. Bula, Zuni ban Basri ajama`a abajang mangrib ban jang-bajang se laen. Bula ban ca-kanca se laen padha ongga ka masegit, mare abajang pas ngaji yasin areng-bareng kaangguy ngesse`e ajiyan se biyasana ebulang Kyae. Kabendherran kyae gi` ta rabu se meyos ka Medan..
Mare ngaji, ta` eka-sangka Ke Sukkur rabu, akompol e masegit. Ke Sukkur menangka taretan bungsona Kyae. Ke Sukkur tamaso` oreng dalem se ekasengkane ban santre. Santre se badha e masegit padha serep, mejet padhana se ta` nemmo bandha se ekacaca`a. Bakto ganeko, santre se tadhaa` e masegit coma Zainal, Pathhor, Anwar, ban Amir. Se kaempa menangka santre se paleng ta` bajeng ngaji ban ajama`a. Dhalem kaserebbanna ca-kanca, Ke Sukkus pas adhabu:
“Cong, pongpong gi` padha ngodha ban pongpong gi` badha e pondhuk, pabannya` alako kabagusan gabay sangona odhi` saellana kalowar dhari pondhuk. Paleng enja` pabannya` ajama`a ka masegit, pabajeng ngaji ban ja` sampe` alako kalakowan se lakar egaris daddi langlanganna agama. Ja` nerowe Zainal, Pathhor, Anwar, ban Amir. Odhi` reya coma sakaleyan, mangkana lakone kalakowan se kerana kenneng gabay sangona` neng aherat. Pabannya` asaporan ka oreng, me` sampe` ta` kacapo`, adulluwan nyaba ecabut malaikat. Otamana ka guru ban oreng towa” dhabuna.
Bula coma dhu`-nodhu`, ngedhingngagi dhabuna Ke Sukkur. Bula enga` ja` molae lamba` bula lako agabay tengka se ngonjang dukana oreng towa ban bula sampe` sanonto gi` ta` asapora. Napapole nge-ngenge hubungan bula ban Helli se daddi pacatorann oreng bannya`. Ban agabay ebu e benko songkan. Rassana bula ampon bannya `gabay sala ka oreng towa.
Sabellunna adan isa`, ca-kanca se esbbut Ke Sukkur menangka santre se damel adhatengnga ka`-berka` dhari jauna. Ngagadabak padhana badha kabar anyar se egiba. Saellana kabbi la dhapa`, salerana Ke Sukkur padha se duka pas sambi ngoca:
“Ba`na kabbi reya dhari dhimma bai, ma` lako ta` ajama`a?”
“Ke, saporana, ebuna Mustafa ampon seda!”, ca`na Anwar le-lere sambi to`-koto` ka Ke Sukkur. Se laen coma saleng pandeng ban tako` se abala`a dibi` ka Mustafa.

Muhammad Toyu alumnus MTs dan MA Mambaul Ulum Gapura Sumenep. Sebelum nyantri dan sekolah di Mambaul Ulum ia sekolah di MI Taufiqurrahman Longos dan lulus pada 2004. Moh Toyu lahir pada tanggal 25 Juli 1990 di Sumenep, tepatnya di desa Longos. Selama nyantri di Mambaul Ulum ia aktif di Komunitas Kobung. Kini masih kuliah di jurusan Sosiologi, Fakultas Sosial dan Humaniora UIN Jogjakarta.

Post a Comment

Lebih baru Lebih lama