Ngantos Gettana Bato


Uswatun Hasanah

PROLOG

Reng bine’ se jat lakar daddi kembangnga dunnya. Tantona pas kakabbi terro meyara’a ban ngaandhi’a. Akadi kembang pametthedhan se epajang neng paspasan nabur ro’om e naleka kembang kasebbut ampon mekkar. Coma tor kadhang bannya’ oreng ngangguy cara ta’ sae kaangguy merte kembang ka’dhinto. Saengga kembang kasebbut elop ta’ moncar pole kaasreyanepon.

Disa se gi’ kental kalaban tengka adat, se sanget makaadha’ bibika kaangguy merte kajembaran sataretanan otaba satatangga’an. Disa kasebbut disa Totosan se ka’ dhimma menorot pamator  reng seppo, disa ka’dhinto badha buju’na para wali sareng bidaddarina, se enyamae Buju’ Pancor. Buju` kasebbut  biyasana sareng masyarakat Totosan ebadhi kennengan malebbar neyat.

Eantarana karammeyanna bengko, bengko se gi’ bannya’ apotongan kona se ekenal potongan pandhapa. Badha sala settong kalongguwan se ampon ta’ pate sae kaoladannepon. Polana ampon polowan taon ta’ kabecce’. Menangka bannya` tabing se parlo eobai. Se gadhuwan roma ka’dhinto Pa’ Arnawi sareng rajiepon, Sumina. Se coma gadhuwan pottra bine’.

E settong bakto, saamponna reng adarus neng masjid ampon terep, nandha’agi ja’ bakto ampon lastare salat isya’. Kapeyarsa parembagan eantarana Pa’ Arnawi tor Pa’ Morahwi. Enggi ka’dhinto armbak pottra pottreepon se ampon epajudhu molae gi’ badha dhalem tabu’. Reng seppo padha reng seppoepon taloccor janji ja’ mesalepon gadhuwan pottre bine’ ban se settongnga ngagunge pottra lake’, maka bakal epajudhu. Nyoppre maraket rassa kataretanan. Namong, sabatara ka’dhinto ta’ same sareng pangarepepon. Dining rarabun reng seppo lake’ dha’ reng seppona reng bine`oreng Madura apareng istilah “Nyellek Temmo”.

Pa` Arnawi, bapa’epon Mariyani se gi’ buru tammat sakola’an Madrasah Tsanawiyah. Pa` Morahwi enggi ka’dhinto bapa’epon Sumarno, lanceng gapaneka gun tammadan Sakola`an Dasar. Karana tadha’ se ebadhiya ragat, aherepon Sumarno ta’ nerrossagi sakola’an pas ngoli san-kassannagi ka co’-konco’na Polo Madura.

MORAHWI:
Maraneko, bula dha’ento agiba parembagan se ce’ parlona. Neko’ ropana Mariyani pon tammat sakola’anna. Baramma mon epacampo bai, lo’-molo’a mano’ ma’ padha endha’ agalebbes.

ARNAWI:
Ba, Su, neko’ badha mattowana Yani. Duli odhi’i apoyya. Coredda badha e lambang. (Pa’ Arnawi adikane rajiepon samba rassa tacengnga’, meyarsa pamator reng seppona Sumarno).

SUMINA:
Enggi, neko’ pon para’ ngalkala. Parodhidanna ecapo’ ojan, daddi bak kabet ngapoji apoy. Jebbu kerana…. (panyambit Bu’ Sumina dhari dhalem dhapor).

DHADHABUN PA` RAHNAWI SARENG BU’ SUMINA MAPEGGA’ PAMATOR PA’ MORAHWI SE PADHA ASELA SARENG PA’ ARNAWI NENG E AMPER. AMPER KONA. AMPER SE KOKO PARANA.

MORAHWI:
Baramma? Enggi mon bisa pegga’na bulan neko. Polana ca’na se reng kona mon bulan na’as raja balaina. Amarga ta’ bisa macanpo otaba maneka ana’.

ARNAWI:
Neko’ kobina gallu, masse cora’ bangalan. Neko’ dhinto dika toju’ keya, Su… !

SAELLANA ARNAWI BAN SUMINA AKOMPOL, ARNAWI BURU NYAMBIDI DHADHABUNNA  MORAHWI.

Arnawi:
Mara neko, saongguna bula se ta’ nerrose ka dika polana Yani, budhu’ bula gi’ terro asakola’a pole, nerrossagiya ka Aliyah.

TA’ SEMPAT ARNAWI MAPONGKAS DHADHABUNEPON, MORAHWI AGEPPA’ SANGGER ABADHI KABADHA’AN TA’ SAE. PAS MORAHWI MATTENGGI SOWARAEPON.

MORAHWI:
Bula ta’ acareta’a dhukale. Paggun parembagan se lamba’. Dika dullu ngoca’ ja’ Yani neko gun epatammada Sakola’an Tsanawiyah. Nyatana sanonto ma’ mara neko dika?

SUMINA:
Enggi bula ta’andhi’ guli enneng. Dhu, mon budhu’ bula gi’ barenteng se asakola’a, pas bula alanglanga bariya? Sela bula ta’ tao nape, ta’ tao tapak battonna langgar. Me’ pola ana’ kenneng kamponge elmona.

MORAHWI:
Dika neko baramma? ealose, cara neko daddina. Dika ban bula neko anyama oreng sabubungan, pangarana se ta’ apencarana. Olok jebbingnga, bula acaca’a dibi’.

SUMINA:
Bing…Bing, ya’ dha’enna’, eppa’na badha se ekacaca’a. Duli pas adines.

KALABAN MOWA MESSOM, NONDHU’ YANI ENTAR KA LANGGAR, KAOLADAN JA’ CE’ BERRA’NA SE MANGGIYANA RENG SEPPONA.

YANI:
Enggi, Pa’, badha ponapa?

MORAHWI:
Bing, mara reya, kaka’na eabassagi la cora’ patot. Sajan are sajan parjuga. Ban ropana etorone emma’na, molae gi’ kene’ la bajeng alako. Daddi nyaman mon ba’na epacampo bai. Baramma?

MARIYANI:
Bunten! (sambi kalowar aeng mata, sesegunen ta’ kalowar oca’ lanjang se nyambidana).

MORAHWI:
Bunten se baramma jareya? Ba’na, Bing gun babine’ se gun ngantos gettana bato. Daddi ja’ nya’-bannya’ tengka ma’ olle noro’ kapprana oreng.

PAS PADHA MAKETTEK KABBI, MARIYANI SAJAN DADDI TANGESS. SUMINA MALENGOS KABUDHI ARASSA KABATER TAKO’ PAS DADDI TOKAR. ARNAWI NYATANA TA’ NAREMA DHA’  OCA’ EPON SE NGOCA BABINE’ GUN NGANTOS GETTANA BATO. PAS PADHA PEGGEL SAMBI NODING KANAN-KACER.

ARNAWI:
Wi, dika mon acaca ja’ ban-saromban. Bula lakar ekennengnge babine’. Babine’ neko lo’-molo’a oreng ngarep, ngarep gettana bato. Tape, ja’ enten, bula ta’ ngonggai ka dika. Babasan ganeko buwang, ganeko se gun mamaba darajadda reng bine’. Nyatana, mon padha aromas tekka’ reng lake’ padha bai tor kadhang bannya’ battonna. Bula banne ta’ tao acaca tenggi otaba acaroga mesalla, nape ja’ manossa padha ta’ andhi’ nyaba sempennan. Namong, bula padha eabas, ja’ bula ban dika neko oreng ataretan. Daddi maddha rasop pole kajembaran, ma’olle padha samporna.

MORAHWI PAS AKADIYA MANO’ TADHA’  DHARANA, DHARI SAKENG POCEDDA. TODHUS TALEBAT. ANGEN AKALESSER NANDHA’AGI JA’ MASO’ BAKTONA BARA’. SOWASANA OLLE TEREP. DHARA SE NGALKAL AMPON BAK  CELLEP. PAS NYAMBUNG  SUMINA.

SUMINA:
Enggi bula nyo’on sapora, Pa’na No, budhu’ bula ta’ kenneng ator. Saengga akaton bula ta’ tao aparembagan. Bula menta’a masala neko ja’ paraja, cokop gan dhinto.

MORAHWI:
Mon bula enggi bai, neko me’ dhi’-majadhi’na se dhari emma’na ta’ narema. Me’ cora’ enan-maenan. Seddhengngan budhu’ bula mellassagi, molae gi’ kene’ edina emma’na.

ARNAWI:
Dika ja’ cara ganeko, ma’ cora’ pelles oca’na dika. Bula paggun nganggebba ana’ ka Sumarno.

SOWASANA ANGA’ POLE, KARANA PANYAMBIT MORAHWI MASSE PAGGUN TA’  NAREMA.SAENGGA PAS RAMME SAMPE’ ELABAT TATANGGA.

MORAHWI:
(sambi jaga nyekot bingkeng, apanneng nangtang). Bula cora’ paggun ta’ narema Wi, bula sanonto nebbusa malo, nape mate sanonto bula rida’ demi ana’ bula se settong kabbiyanna. Ban mate bila’a bai ta’ kera ekarjai.

BERRUY RAJA-KENE’ TANGESSA MARIYANI BAN CERRENGNGA SUMINA NGABAS BALA LAKE’NA PADHA MANJENG.

SUMINA:
(sambi kalowar nyengceng samper apa’-geppa’an. Ageppa’ dhadha. Aberruy menta tolong ) Tolooong…tolong…tolongngagi oreng…

ABALU’BU’ BALA TANGGA PO-TAGERPO PADHA TAPEGGA. LALAKE’ BABINE’  PADHA NYANDER.

SURAHNA:
Adhu, badha nape, badha nape, Su.

MARHADI:
Dhu nape, Su, se daddi pokpara maraneko? Ma sampe’ cara ganeko?

SUMINA:
(sambi nanges) neko saongguna dhari rembak kene’, sakeng Pa’na No ganeko laju nangtang-nangtang arebbu’ attas. Pas Pa’na Mariyani bula jagana ta’ kellar ngampet.

PAGGUN SE ACAGGIG SAMPE’ TORON KA TANEYAN, MORAHWI NYERRANG, NORKOP TANANGNGA EKEPPEL, PAS ETANGKES BAN ARNAWI. SAMBI PAGGUN CA’  NGOCA’  SE MORAHWI.

MORAHWI:
Mandila cara neko pas etemmo katataganna aba’. (sambi alet-jumpalet nyerrang Arnawi).

ARNAWI:
Ja’ cara ganeko, Wi, reng teggu neko kala ka reng pojur.

PYAAAAR ….. DEBBUK….! TAMPELENGAN MORAHWI MERRE PEPENA ARNAWI, PAS ESERRANG DHARI TOR KOBAN. ARASSA MENNANG SE TADHA’ PADHA POLANA AMPON NGENNENG NGAMOK. ARNAWI ROBBU, TAJARUNGNGEP SAMBI NGOSAP DHARA SE AGALIJIR NENG ADA’ARANEPON. PAS APADHA ABERRUY RENG SE BANNYA’ NAMONG TADHA’ SE BANGAL NGALANG, PADHA TABABEGGEN. MORAHWI ENTAR POLE KA SEDDI’NA ARNAWI, SAKENG PAS MARIYANI ACERRENG SAMBI BURU AGELLA’ BETTES MORAHWI. SAMBI ASOJUT DHA’ PADA EPON.

MARIYANI:
Adhuuuu…. ampon ambuwi, ambuwi, Pa’. Abdina nyo’on sapora, masala ka’dhinto gara-gara abdina. Melana dhari ka’dhinto ngereng abdina rida’ daddi gantena eppa’. Ngereng abdina pokol, pokol, Pa’. Ampon ja’ sake’e eppa’ abdina.

SUMARNO:
Huaaaaah…..(sambi ajungka’agi Mariyani, pas nandu’ tana sarombanan eadha’anna).

NGANTOL MARIYANI SAMPE` PARA` SAMETER JAUNA. MARIYANI PASRA LAJU TA` AGULI, COMA ASOWARA EYANTARANA TANGESSA.

MARIYANI:
ngereng pa` pokol pa` manabi kalaban cara ka`dhinto ajunan bisa powas. ( sambi jaga relere pas toju` sambi nondhu`).

PAS GILIRAN BU` SUMINA SE NYANDER KA MARIYANI,SAMBI AGELLU` APARANGKO POTRENA SAMBI MANDENG PA` SUMARNO. BU` SUMINA KAOLADAN NGAMPET ANGKARA, SAMPE` TALOCCCOR OCA` SOSOMPAN BAN SOSOMPAN.

SUMINA:
(sambi nodding salajana marangko potrena) Wi, dika neko nyatana banne manossa, Se laju ta` ngabas ka lambanna. Ja` eppa`na Mariyani neko mon eyako gi` ekoca` kaka` na binina dika. Bula reng bini` se agandhu` Mariyani sangang bulan abidda, ban se ngapolong pa`na Mar pon polwan taon. Bula ta` rida` ana` ban bala epacaraneko ban dika. Padhana se tadha` argana. Dika malar mandar ta` nemmowa bunga, ban odhi`na dika ta` nemmo tera` amarga petteng bara` temor.

PAS PADHA AKOMPOL RENG SE BANNYA’ AGARIBBUNGI ARNAWI, NYATANA ARNAWI TASELEP TA’ ENGA’ KA ORENG. EBERRUY. SE MADADDI NGENNES TANGESSA MARIYANI SE SAMBI MEMEJIL.

MARIYANI:
Pa’..Pa’…! Abdina ja’ dina’agi, manabi ajunan sobung abdina nolonga eppa’ dha’                 pasera? Abdina nyo’on sapora. (sambi agellu’ ka dhadha Arnawi).

SUMINA:
Enja’ na’ ba’na ta’ sala, nyatana engko’ se raja dusa. Ba’na ana’ engko’ settong               kabbiyanna, mandar badha’a pae’ dharana. (sambi eyosap bun embunana).

MORAHWI GI’ ABARUNDA SELA EALANG EKABARAMPAE. ARNAWI PAS EOSONG KA DHALEM LANGGAR, EERENGE RAJI SARENG POTTREEPON. MORAHWI EPAPALEMAN DHA’ COMPO’EPON. PAS SE DADDI RAMME SUMINA SE TA’ NAREMA ALAPORRAGIYA KA PIHAK BERWAJIB. PADHA AGARIYUNG TA’ EKARASSA JA’ BAKTO AMPON TENGNGA MALEM.

MARHADI:
Eddi’ na, Su, soro ngala’ mardha ban mennyan neko ma’ gi’ ta’ sadhar-sadhar, biyasana mon eokop ceppet enga’.

SUMINA:
(sambi acaca pas mangkat ka dhapor). Bula poko’na alapora ka kalebunna lagguna, mon parlo sanonto.

MAIYANI:
(sambi ekettok-kettok) Pa’, neka abdina Mariyani, Pa’. Duli sadhar, Pa’.

SUMINA:
Ya’, Na’, mardhana. Okop dhari attas pakababa sambi bacae salawadan pabannyya’ (sambi abulit aeng socana kalaban konco’na samperra).

MARIYANI:
Enggi, Ma’.

SAELLANA EOKOP PAS MELLA’ SOCAEPON ARNAWI, POSANG ATANYA JA’ BADHA PONAPA, TA’  ENGA’ DHA’ KADADDIYAN SE GELLA’.

ARNAWI:
Engko’ badha dhimma reya, Bing? Ma’ ramme-ramme. Badha apa reya? Dhung-tedhung, areya malem la rassana arowa’ ajam la akongko.

PADHA JUMAMBAR SAKABBIYANNA ORENG SE NYADHING. KARANA ARNAWI AMPON SADHAR MASKE LOPPA DHA’ KADADDIYAN SE AMPON KALEBAT. GUN AKARASSA SAKE’ SAELLANA JAGA’A.

ARNAWI:
Adhuuuuu…., Ma’ ce’ sake’na, Bing, arapa engko’ reya?

MARIYANI:
Ba, ampon ja’ alonggu, Pa’ dinggal asaren.

BALA TANGGA PADHA BUBAR SADAJA, KABADHA’AN SE RAMME AMPON BAK SEPPE.

SURAHNA:
Bula moleya gallu gi, se kene’ edina, labang-labang ta’ ekunci.

SUMINA:
Saporana, bula gun maseyal bala tangga.

SURAHNA:
Enten na, ja’ neko ta’ etengnget.

BURU TORON DHARI LANGGAR, SURAHNA TASEYAL NGEDHING BERRUY DHARI MOR DHAJA. CERRENGNGA RENG SAKAMPONG. ESELLAE MONYENA TEMBA`.

SUMINA:
Dhu… Garowa nape pole na?

SURAHNA:
Dina dika ja’ ginjeggan, Pa’na Mar ja’ dina.

SA’ELLANA SURAHNA DHAPA’ KA KARAMMEYAN.  NYATANA SUMARNO ETANGKEP POLISI. ECAPO’ PEGA’ KALABAN KOMPLODANNA MALENGNGA SAPE. PAS SOSSA ONGGU MORAHWI.

EPILOG
Nyatana bannya’ kadaddiyan se parlo ebadhi pangajaran. Kaangguy kajembaran dhalem ngajalane kaodhi’an. Tor bi-lebbi ajaga pola tengnga lebbi ngastete, sae dhalem atengka, aguli enneng. Nyoppre ta’ acala’an sataretanan ban satatangga’an.

Songennep, 2011
       

Uswatun Hasanah, mahasiswa Sekolah Tinggi Ilmu Tarbiyah Aqidah Usymuni (STITA) Sumenep. Aktif neng e UKM. Komunitas PELAR STITA Sumenep tor Lembaga Kajian Seni Budaya PANGESTOH Net_Think Community Sumenep.

Post a Comment

Lebih baru Lebih lama