Empu Ke' Taji

(Sakader gambaran)
Badha settong careta, careta Madura ya areya careta-na Ke' Taji. Lamba' e Bangkalan reh badha settong rato se ce' lebur-ra dha' ngompol-lagi gagaman, se a-ropa kerres.

Sampe' dha' man-kamman rato jeh gella' nyare kemma, kemma, dhimma, kemma kenneng-nga, ah, kerres.

Daddi sampe' gudhang-nga jeh a-po'-tompo' dala ta' ka-buwa' dha' Sakeng ledur-ra dha' gaman se a-ropa kerres, settong bakto, rato gella' jiya nika-ne pate-na soro ma-kompol se badha-na empu1 e Bangkalan e kraton bara',e kraton Bangkalan bara' se e-ka-maksod jiya, Serrena badha tor-ator kadhi' jiya, se pate padha mengompol-agi-na empu-empu se e Bangkalan. Padha ngompol-lagi pas mator pate gella' ja' rato soro gabay-yagi kerres otaba abinan.2

Mereng se katheng jiya pu-empu gella' ajiya pas laju a-rebbu'-an se terro a-gabay-a gaman jiya se a-ropa kerres se badhi e-yator-ragi-na dha' rato. La padha a-gabay se pole gantheng, sampe', aaa, brangka-na jiya kabbi.

Slotong-nga apa jeh e-oker ka-kabbi sopaja rato gella', aa, ka-sokan-na aa. Narema bay-gabay-ya aa empu se gella'.

Ella neng settong kennengngan badha se a-nyama Empu Ke' Taji. Empu Ke' Taji jiya neng baba, baba Kobanyar, baba Kobanyar jiya a-gabay-a. Empu jiya tokang gabay-ya kerres. San la padha dhapa' dha' bakto, dhapa' dha' bakto-na aa rato se ka-sokan a-gabay...aa...apa nyama-na?...aa..(gag).. kerres gella', empu padha dhateng dha' paseban kabbi, padha dhateng dha' paseban. Mare dha'iya, rato soro toju' bi' rato,

“Mara, mara toju' kabbi.. Kemma-'an anona gagaman-na?”

Padha nyemba ka-kabbi, bagi gan ettong, bagi gan ettong, bagi gan ettong. Bunga rato jiya, ng-olad-i gaman-na, gu'-onggu'-an, gu'-onggu'-an, gu'-onggu'-an, waa sakeng dhari senneng-nga.

Pas gaman jeh tong-settong-nga pas e-saba' neng petthe se berko se a-oker-an, oker-an pradah.

Mare e-saba' gaman jiya empu gella' e-berri' pesse dinar saponjinan.
Pas settong-nga maju pole etelang-etelang padha gu'-onggu'-an, arte-na ,
berar... arte-na mon la gu'-onggu'-an jiya nyama-na cocok, cocok, kana' cocok dha' gagaman gella'.

Ella san la mare kabbi, pas dhateng se a-nyama Ke' Taji. Dhateng jeh Ke' Taji dha' kassa, aa. nyemba dha' rato pas nyongkem pas ng-ator-ragi gaman gella' dha' se se se rato gella'. Ja' rato e-berri' gagaman ba'-juba'. Sala gagaman-na jiya ne'-ene', lanjang-nga lo' sampe' sa-cengkang, ban gaman-na jiya brangka-na lo' a-oker.
Lakar bay-gabay-ya Ke' Taji lakar kading jiya. Lakar ban-sabban-na lakar Ke' Taji mon a-gabay jiya, e-ka-ledur-i moso oreng.

Amarga apa? Amarga mon Ke' Taji jiya a-gabay katha jiya lo' lang-ta-ngalang mon e-gabay sekep nomer settong. Nomer dhuwa'-eng, kana', jiya mandi, barang-nga jeh, racon-na gaman-na jeh mandi.

Ja' sam mon e-jajal ka ka'-bungka'-an ajeh, ka'-bungka'-an gella' jeh mate.
Apa pole dha' keban otaba dha' manossa, la lo' tanto, la lo' tao se ng-oca'-a jiya engko'.

Masthe-na, masthe ka-bannya'-an se mate-na, ajiya Ke' Taji.
Pas bi' rato gella' jiya e-sanggu ngenye' apa ya ng-enah, ma-kene' rato.

“Ah ja'reng engko' rato, e-gabay-yagi gabay gaman kantha jiya.”

Ya, duka. Langsung gaman jiya gella' e-sampad-dagi kalowar, e-sampad-dagi Pas laju Ke' Taji gella' jeh e-peso-e, e-so-peso-e moso rato gella'.

Sakeng dhari lo' kowad-da Ke' Taji jiya, todhus-sa dha' empu-empu se laen.
Daddi kalowar, Ke' Taji jiya kalowar, gubar, mole, dha' Kobanyar. Teppa'-eng aa.. Ke' Taji jeh gella' kalowar, pas empu jeh padha getton kabbi,

“Neser-ra Ke' Taji jiya ya, a-gabay, ng-ator-ragi,” ca'-eng, ca'-eng dibi' ajeh.

“Pang-esto, aneng pas lo' e-trema, neser-ra ella... ban rato jeh pas langsung muwang.”

Totok lekkas careta jiya, kana' ya, totok lekkas, bit-abit beberapa, beberapa are aggi' dhari ka-daddi-yan se muwang rato jiya, pas badha ka-daddi-yan ane neng kraton gella'.

Badha ka-daddi-yan ane, ka-daddi-yan ane. Jeh gella' apa, kana'? la… jeh ka'-bungka'-an neng kraton ajiya, ban keban apa jeh kabbi padha elop padha mate, padha getton.

Daddi aher-ra ,aher-ra rato gella' ng-olok...aa...se tokang a-lako kebbun se bagiyan keban, sa-bagiyan ano, se ng-obu keban, ban kabbi-na, e-tanya'-agi,  

“Arapa? Arapa me' pas mate? Arapa me' pas elop? Pola bi' ba'eng lo' e-seram? Pola bi' ba'eng lo' e-pakan-en?”

Ah, sopaja rato jeh gella' percaja, ponggaba-ponggaba gella' ajiya padha a-sompa, padha a-sompa dha' rato ja' lakar ampon ka'dhinto,

“Dan kula ampon nyeram, ban sadaja-na keban-keban ka'dhinto ampon e-pakan-e.”

Ah, rato jeh cer-kancer, a-lenggi naddek, a-lenggi naddek poko'-eng ella bingong, bingong.

Pas enga', enga' ja' aba'eng pernah muwang gaman otaba kerres e-buwang ng-alto' dha' taman sare,dha' taman sare.

“Jajal, kana', entar-e, sare gaman-na jeh cuma seke...lo' sampe' sa-kelan,
lo' sampe' sa-kelan.  

“Jajal sare! Sare, aaabit a-sare a-del-peddel!”

Pas badha settong oreng nemmo gagaman gella' jeh, gagaman bay-gabay-ya Ke' Taji jeh, kana'.

Nancek leppas dhari brangka-na, leppas dhari brangka-na nancek nga-tengnga-na...aa...kembang, kebbun-na kembang jiya, taman jiya.

“Daddi adhu ka'dhinto badha gaman nancek ka'dhinto, Rato.”
“Adhu, ajiya andhi'-eng Ke'Taji! Jajal kala'!”

E-kala' moso ponggaba gella', e-kala' e-ator-ragi dha' rato. Aher-ra rato gella' jiya sossa. Arapa sabab-ba sossa?

“Engko' reh sa-nyata-na andhi' sala. Engko' gilo', gilo' ebukka', gilo'

dha'ramma, gaman reya gella' langsung e-buwang,ban bi' engko' sampe'
a-peso-an dha' Ke'Taji.

“Adhu, pas dha'ramma reya ya. Engko' sossa, sossa.”

Wis pate gella' e-dika-ne ka-kabbi pas ng-oca' pas ngo..

“Dha'ramma reya, pate, se paleng nyaman?”
“Enggi, ka'dhinto langkong sae ajunan nika-ne pole Ke' Taji pakon dha' kraton.”

“Oh, dha'iya..?”

            “Enggi, nan dalem, panjennengngan aa langkong sae a-sapora sowalla
panjennengngan la sala.”

“Iya, engko' lakar sala, pate. Jajal kalla olok Ke'Taji jiya. Duli-yan ya”!
“Enggi ka'dhinto.”

Uwis pate gella', reng, reng adha' motor reng lamban-na, ya nompa' jaran, kana', dhari Bangkalan dha' Kobanyar ya, lor-nyellor lebat saba apa rowa ya sawa.
Aher-ra Ke' Taji e-bakta dha' kraton. San la dhapa' dha' kraton, rato gella' jeh a-sapora,

“Sapora-na engko' ya, Ke' Taji ya, engko' sapora-na, sapora-agi.”

“Enggi, ka'dhinto, Rato, badan kaula jugan nyo'on-a sapora, la-kala..aa..
sala lopot-epon,” koca'-eng Ke' Taji.

“Iya, iya' bi' engko ' kerres-sa e-kala'-a pole?”

“Ngereng ka-sokan la pon pondhut.”

Daddi Ke' Taji gella' lastare-na rato gella' a-sapora dha' Ke' Taji,
Ke' Taji a-sapora, pas Ke' Taji e-pareng-e obang e-berri' obang dinar, lebbi dhari ca-kanca laen-na.

Mon ca-kanca laen-na e-berri' saponjinan, Ke' Taji jeh e-berri' tello ponjin, kana'.
Sakeng dhari bunga-na , ban e-berri' tana mardikan neng Kobanyar. Adhu, pakowah senneng-nga, pakowah senneng-nga.

Aher-ra e-kapereng moso empu-empu laen, moso mas ao, ao, moso ra'yat, ra'yat Bangkalan ja' bay-gabay-ya Ke' Taji jiya e-tarema moso rato. Daddi aher-ra bannya' oreng a-gabay gaman dha' Ke' Taji. Sampe' sateya, kana', gaman dhari Kobanyar reya gi' a-nyama gaman se nomer settong.

Ajiya aher-ra makke oreng tenggi, oreng a-pangkat, mon koo andhi' sala dha' baba-an, ajiya wajib a-sapora, ta'iya, kana'?

Eeng jeh melana ja' sampe' dhan-badhan dha' oreng baba'-an, lo' tanto darajad-da jiya lebbi daddi oreng baba'-an dha' bi' oreng attas-an.

La jeh tao ya careta-na sa-ka-belun-na jeh careta-na Ke' Taji dhari Kobanyar.


Kadiya ecareta’agi sareng Pak Abdurrahman, 
lebat: http://madurese.lib.uiowa.edu/pdftranscripts/mvp015tajitxt.pdf

3 Komentar

  1. waduuuh tak ngarte. XD . aku ngerti bahasa madura sedikiiiiit (memang sih ini memalukan karena aku orang Madura) XD

    BalasHapus
  2. Caretannah ce' leburra..

    salam dherih Tim NyapsaB.. ;)

    BalasHapus
  3. Chilfia Karunianty: ngereng birji' gan ne'-sakone'. pola me' gi' badha re-karena pangaterro kaangguy nambai pangaonengan bab basa Madura.


    NyapsaB.org [Pelestarian Nilai & Budaya Madura]: ta' langkong eantosa sombangan tolesannepon. mator sakalangkong.


    (Lukman Hakim AG.)

    BalasHapus

Posting Komentar

Lebih baru Lebih lama